Olie lijkt daar nu bij te komen. Met wat fantasie kan zelfs de producent van Magnumijsjes aan het lijstje worden toegevoegd. Grote beleggers, vooral pensioenfondsen, stellen zich steeds mondiger op. Zij richten zich publiekelijk – bijvoorbeeld tijdens aandeelhoudersvergaderingen – op zaken als beloningen, corporate governance en duurzaamheid. Ze spreken ondernemingen aan op hun sociale verantwoordelijkheden richting mens en milieu. Wat hebben we eraan als aandeelhouders stinkend rijk worden, terwijl de aarde bezwijkt? Feitelijk maken de grote beleggers nu een gezonde rationele afweging tussen risico en rendement.

Inmiddels zijn de institutionele beleggers toe aan de volgende fase en laten het niet meer bij grote woorden alleen. Niet-duurzame ondernemingen kunnen hun borst natmaken, want de grote beleggers dreigen hun belangen af te bouwen. Ondernemingen als Shell komen klem te zitten. Als ze pech hebben, mogen ze door overheidsregulering minder olie en gas oppompen, zodat ze met stranded assets blijven zitten. De miljardeninvesteringen zullen nooit renderen. Hebben ze geluk, dan kunnen ze weliswaar blijven doorpompen, maar daalt de aandelenkoers omdat de pensioenfondsen hun onderneming tot paria hebben verklaard. Het morele reveil van de institutionele beleggers zal niet alleen vervuilende oliegiganten treffen. Zelfs ondernemingen geleid door groenige bestuurders zijn niet veilig. DSM bijvoorbeeld. Of wat dacht u van Unilever, dat de markt overspoelt met Magnum-ijs, mayonaise en tonnen zout dankzij Cup-a-Soup, Knorr, Unox en Conimex? Over soep gesproken, de wereldzeeën vullen zich al met plastic verpakkingsmateriaal. Volgepropt met alle bagger hebben daarnaast miljoenen waggelende obese wereldburgers steeds meer moeite zich hyperventilerend te wurmen in krappe vliegtuigstoelen. Jawel, Boeing en KLM behoren ook op de zwarte lijst.

Beleggers zonder moreel kompas zullen moeten inschatten of niet-duurzame ondernemingen uiteindelijk hun verdienmodel weten aan te passen aan het recente milieu-akkoord in Parijs. De verkettering van sommige foute beursfondsen zal – nadat ze zijn uitgespuugd door de grote jongens – uiteindelijk een geweldige koopkans voor gewetenloze particuliere beleggers opleveren.

Auteur: Errol Keyner
Deze column is verschenen in Effect 01 2016